GÜVERCİNLERDE İÇ PARAZİTLER
Güvercinlerin vücutlarının içinde genel olarak iç parazitler olarak adlandırdığımız çeşitli canlılar yaşamaktadır. Bu canlıların çoğu gözle görünemeyecek boyutta, mikroskobik canlılardır. Bu canlılar kuşlarımızda ciddi hastalıklara ve ölümlere neden olabilmektedirler. Başta bağırsak hastalıkları ve ishal olmak üzere, bağırsak delinme ve tıkanmaları, bağırsak kanamaları, uçuş performansının düşmesi, kansızlık, aşırı zayıflama ve güç kaybı, gibi bir çok sorun iç parazitlerle ilgili olabilmektedir. Bu yazının amacı iç parazitleri tanıtmak, alınabilecek önlemler ve uygulamamız gereken tedavi yöntemleri hakkında bilgi vermektir.
BAŞLICA GÜVERCİN İÇ PARAZİTLERİ
Güvercinlerde görülen iç parazitler türlerine göre nematoda, cestoda ve terametoda olmak üzere 3 ana grupta toplanırlar. Her grup ise kendi içinde parazitin şekli veya parazitin bulunduğu vücut bölgesi esas alınarak ayrı gruplara bölünmüştür. Bu parazitlerden bazıları tamamen güvercinlerde görülürken bazıları güvercinlerle birlikte başka kuşlarda ve tavuklarda da görünmektedir. Güvercinlerde görülen iç parazitler, ağırlıklı olarak bezli mide, ( ön mide ) kaslı mide, ( taşlık ) ince bağırsak ve kör bağırsakta bulunmaktadır.
A ) NEMATODA
1 ) ROUNDWORMS ( YUVARLAK SOLUCANLAR )
a ) Ascaridia Columbae
b ) Ornithostrongylus Quardriradiatus
2 ) HAİRWORMS ( KIL KURTLARI )
c ) Capillaria Obsignata
d ) Capillaria Coudinflata ( Columbae )
e ) Trichostrongylus tenius
f ) Amidostomum anseris
3 ) STOMACH WALL WORMS ( MİDE DUVARI KURTLARI )
g ) Tetrameres Americana
h ) Dispharynx Nasuta
B ) CESTODA
4 ) TAPEWORMS ( ŞERİTLER )
ı ) Hymenolepis Columbae
i ) Raillietina Cesticulus ( Columbae )
C ) TREMATODA
5 ) FLATWORMS ( YASSI SOLUCANLAR )
j ) Echinostoma revolutum
A ) NEMATODALAR ( SOLUCANLAR, KURTLAR )
Nematodalar, iplik şeklinde uzun vücutlu, bazen de tulum şeklinde olabilen solucanlardan oluşan geniş bir ailenin ortak adıdır. Yüz binlerce türü bulunmaktadır. Sadece omurgalılarda parazit olarak yaşayan nematoda sayısının 80.000 kadar olduğu tahmin edilmektedir. Dünyanın her bölgesine yayılmışlardır. Nemli topraklarda, tatlı sularda, denizlerde yaşayan değişik bir çok bireye sahiptirler. Büyüklükleri oldukça değişken olan bu canlıların en küçükleri yarım milimetre kadar, en büyükleri ise 2 metreye kadar ulaşabilmektedir. Çok farklı ortamlarda yaşamalarına karşın vücut yapıları inanılmayacak kadar birbirine benzerdir. Nematodaların büyük bir bölümü parazit olarak yaşamlarını sürdürmektedir.
Vücutlarında genel olarak bir çıkıntı bulunmaz. Vücutlarının ön uçları her zaman yuvarlak, arka uçları ise sivri ya da çatallıdır. Serbest yaşayanlarda ve parazit olanlarda yaygın olarak deri bezlerine rastlanır. Daha çok vücutlarının arka taraflarındaki üç bez yapışkan yapıları ile üzerinde bulundukları canlıya sıkıca yapışmalarını sağlar. Nematoda türlerinin hareketleri yılanların tipik hareketlerine benzer. Sırt ve karın tarafındaki boyuna kasların ardışık kasılmaları ile ilerlerler.
Bir çoğu ayrı eşeylidir. Erkekler boylarının daha küçük olması ve arka uçlarının karın tarafına doğru kıvrılması ile dişilerden ayırt edilebilirler. Döllenme her zaman vücut içinde olur ve spermlerin aktarımı çiftleşme ile sağlanır. Çiftleşme esnasında eşeyler birbirine uzun süre bağlı kalırlar. Yumurtaları her zaman kalın kabuklu ve oval şekildedir. Kalın kabuklu oldukları için çok kötü koşullarda bile yaşama yeteneklerini yitirmezler. Olağan üstü denilebilecek kadar çok yumurta bırakırlar. Örneğin insanda da parazit olarak yaşayan bir türü günde 15.000 kadar yumurta bırakır. Yumurtaların gelişimi genellikle konakçının ( ana canlının ) vücudunun dışında olur. Yumurtaların bırakılma yerleri nemli ortamlar, sular, organik maddelerin ve besinlerin bozuluma uğradığı ortamlar olabilir. Yumurtalar ya besin şeklinde tüketilme yolu ile son konaklarına geçer ya da önce bir ara konağa girer burada belli bir gelişimden sonra son konağa giderler. Ara konak olarak çeşitli böcek ve sineklerin yanı sıra başka hayvanlar da rol oynarlar.
Nematodaların parazit yaşayanlarının çoğu hayvan, az bir kısmı da bitki parazitidir. Parazit yaşayanların çok az bir kısmı kanla beslenir, diğerleri ise organik özsularla beslenirler. Bağırsak parazitliği, akciğer ve solunum yolları parazitliği, vücut boşluğu parazitliği, doku ve kan parazitliği gibi bir çok şekilleri vardır.
daha da gelişmiştir. Başın gerisinde halkalardan oluşan uzunca bir vücut parçası bulunur. Parazit sürekli yeni halka üreterek büyür bu arada eski halkalar da koparak vücuttan atılır. Bu parazitler besinlerini tamamen bağırsak içindeki vücut sıvısından alırlar.
ÜREMELERİ VE BULAŞMA ŞEKİLLERİ
Üremeleri yuvarlak ve ovale yakın şekilleri olan küçük yumurtalar yolu ile olur. Bu yumurtalar ancak bir ara konak tarafından alınırlarsa gelişmelerine devam edebilirler. Ara konak olarak böcekler, hamam böcekleri, karıncalar, sinekler, özellikle kene ve pireler önemli rol oynarlar. Bu canlıların içinde gelişen yumurtalar daha sonra anüsten dışarı atılırlar. Bu aşamadan sonra larvalar besin maddelerine, sulara karışarak son konakçılarının midesine ve oradan da bağırsaklarına ulaşırlar. Larvaların yeni bir şerite dönüşmeleri yaklaşık 20 gün sürer.
Örneğin güvercinlerde larvaların vücuda alınmaları yeme ve suya bulaşmaları ile olur. Dış parazitler ( bit, pire, kene, atsineği ) bu konuda taşıyıcı etki yaparlar. Ancak bulaşma daha çok parazit taşıyan kuşların dışkılarının yemlere bulaşması yolu ile olmaktadır.
Güvercinlerin vücutlarının içinde genel olarak iç parazitler olarak adlandırdığımız çeşitli canlılar yaşamaktadır. Bu canlıların çoğu gözle görünemeyecek boyutta, mikroskobik canlılardır. Bu canlılar kuşlarımızda ciddi hastalıklara ve ölümlere neden olabilmektedirler. Başta bağırsak hastalıkları ve ishal olmak üzere, bağırsak delinme ve tıkanmaları, bağırsak kanamaları, uçuş performansının düşmesi, kansızlık, aşırı zayıflama ve güç kaybı, gibi bir çok sorun iç parazitlerle ilgili olabilmektedir. Bu yazının amacı iç parazitleri tanıtmak, alınabilecek önlemler ve uygulamamız gereken tedavi yöntemleri hakkında bilgi vermektir.
BAŞLICA GÜVERCİN İÇ PARAZİTLERİ
Güvercinlerde görülen iç parazitler türlerine göre nematoda, cestoda ve terametoda olmak üzere 3 ana grupta toplanırlar. Her grup ise kendi içinde parazitin şekli veya parazitin bulunduğu vücut bölgesi esas alınarak ayrı gruplara bölünmüştür. Bu parazitlerden bazıları tamamen güvercinlerde görülürken bazıları güvercinlerle birlikte başka kuşlarda ve tavuklarda da görünmektedir. Güvercinlerde görülen iç parazitler, ağırlıklı olarak bezli mide, ( ön mide ) kaslı mide, ( taşlık ) ince bağırsak ve kör bağırsakta bulunmaktadır.
A ) NEMATODA
1 ) ROUNDWORMS ( YUVARLAK SOLUCANLAR )
a ) Ascaridia Columbae
b ) Ornithostrongylus Quardriradiatus
2 ) HAİRWORMS ( KIL KURTLARI )
c ) Capillaria Obsignata
d ) Capillaria Coudinflata ( Columbae )
e ) Trichostrongylus tenius
f ) Amidostomum anseris
3 ) STOMACH WALL WORMS ( MİDE DUVARI KURTLARI )
g ) Tetrameres Americana
h ) Dispharynx Nasuta
B ) CESTODA
4 ) TAPEWORMS ( ŞERİTLER )
ı ) Hymenolepis Columbae
i ) Raillietina Cesticulus ( Columbae )
C ) TREMATODA
5 ) FLATWORMS ( YASSI SOLUCANLAR )
j ) Echinostoma revolutum
A ) NEMATODALAR ( SOLUCANLAR, KURTLAR )
Nematodalar, iplik şeklinde uzun vücutlu, bazen de tulum şeklinde olabilen solucanlardan oluşan geniş bir ailenin ortak adıdır. Yüz binlerce türü bulunmaktadır. Sadece omurgalılarda parazit olarak yaşayan nematoda sayısının 80.000 kadar olduğu tahmin edilmektedir. Dünyanın her bölgesine yayılmışlardır. Nemli topraklarda, tatlı sularda, denizlerde yaşayan değişik bir çok bireye sahiptirler. Büyüklükleri oldukça değişken olan bu canlıların en küçükleri yarım milimetre kadar, en büyükleri ise 2 metreye kadar ulaşabilmektedir. Çok farklı ortamlarda yaşamalarına karşın vücut yapıları inanılmayacak kadar birbirine benzerdir. Nematodaların büyük bir bölümü parazit olarak yaşamlarını sürdürmektedir.
Vücutlarında genel olarak bir çıkıntı bulunmaz. Vücutlarının ön uçları her zaman yuvarlak, arka uçları ise sivri ya da çatallıdır. Serbest yaşayanlarda ve parazit olanlarda yaygın olarak deri bezlerine rastlanır. Daha çok vücutlarının arka taraflarındaki üç bez yapışkan yapıları ile üzerinde bulundukları canlıya sıkıca yapışmalarını sağlar. Nematoda türlerinin hareketleri yılanların tipik hareketlerine benzer. Sırt ve karın tarafındaki boyuna kasların ardışık kasılmaları ile ilerlerler.
Bir çoğu ayrı eşeylidir. Erkekler boylarının daha küçük olması ve arka uçlarının karın tarafına doğru kıvrılması ile dişilerden ayırt edilebilirler. Döllenme her zaman vücut içinde olur ve spermlerin aktarımı çiftleşme ile sağlanır. Çiftleşme esnasında eşeyler birbirine uzun süre bağlı kalırlar. Yumurtaları her zaman kalın kabuklu ve oval şekildedir. Kalın kabuklu oldukları için çok kötü koşullarda bile yaşama yeteneklerini yitirmezler. Olağan üstü denilebilecek kadar çok yumurta bırakırlar. Örneğin insanda da parazit olarak yaşayan bir türü günde 15.000 kadar yumurta bırakır. Yumurtaların gelişimi genellikle konakçının ( ana canlının ) vücudunun dışında olur. Yumurtaların bırakılma yerleri nemli ortamlar, sular, organik maddelerin ve besinlerin bozuluma uğradığı ortamlar olabilir. Yumurtalar ya besin şeklinde tüketilme yolu ile son konaklarına geçer ya da önce bir ara konağa girer burada belli bir gelişimden sonra son konağa giderler. Ara konak olarak çeşitli böcek ve sineklerin yanı sıra başka hayvanlar da rol oynarlar.
Nematodaların parazit yaşayanlarının çoğu hayvan, az bir kısmı da bitki parazitidir. Parazit yaşayanların çok az bir kısmı kanla beslenir, diğerleri ise organik özsularla beslenirler. Bağırsak parazitliği, akciğer ve solunum yolları parazitliği, vücut boşluğu parazitliği, doku ve kan parazitliği gibi bir çok şekilleri vardır.
daha da gelişmiştir. Başın gerisinde halkalardan oluşan uzunca bir vücut parçası bulunur. Parazit sürekli yeni halka üreterek büyür bu arada eski halkalar da koparak vücuttan atılır. Bu parazitler besinlerini tamamen bağırsak içindeki vücut sıvısından alırlar.
ÜREMELERİ VE BULAŞMA ŞEKİLLERİ
Üremeleri yuvarlak ve ovale yakın şekilleri olan küçük yumurtalar yolu ile olur. Bu yumurtalar ancak bir ara konak tarafından alınırlarsa gelişmelerine devam edebilirler. Ara konak olarak böcekler, hamam böcekleri, karıncalar, sinekler, özellikle kene ve pireler önemli rol oynarlar. Bu canlıların içinde gelişen yumurtalar daha sonra anüsten dışarı atılırlar. Bu aşamadan sonra larvalar besin maddelerine, sulara karışarak son konakçılarının midesine ve oradan da bağırsaklarına ulaşırlar. Larvaların yeni bir şerite dönüşmeleri yaklaşık 20 gün sürer.
Örneğin güvercinlerde larvaların vücuda alınmaları yeme ve suya bulaşmaları ile olur. Dış parazitler ( bit, pire, kene, atsineği ) bu konuda taşıyıcı etki yaparlar. Ancak bulaşma daha çok parazit taşıyan kuşların dışkılarının yemlere bulaşması yolu ile olmaktadır.